Ritratti ta’ Yolanda Castaño u Adrian Grima
Fl-aħħar ta’ Settembru u l-bidu ta’ Ottubru ħadt sehem fl-Obradoiro Internacional de Tradución Poética na illa de San Simón, it-tmien edizzjoni tal-laboratorju tat-traduzzjoni tal-poeżija fuq il-gżira ċkejkna ta’ San Simón, ħdejn il-belt ta’ Vigo, fir-reġjun tal-Galizja, fi Spanja. Dan il-laboratorju jitmexxa mill-poetessa mill-Galizja Yolanda Castaño.

Din hija l-ewwel darba li poeta minn Malta ħa sehem f’dan il-laboratorju intensiv li matulu sar ukoll qari f’żewġ postijiet f’Vigo u Pontevedra.
Il-poeti li ħadu sehem fil-laboratorju kienu l-poetessa Iraqina li tgħix in-Norveġja Manal Al-Sheikh; il-poeta mil-Latvja Arvis Viguls; il-Portugiż Rui Cóias; il-poetessa min-Nepal Itisha Giri li tikteb bl-Ingliż imma tittraduċi wkoll għan-Nepaliż; u l-poeta u rumanzier Galizjan Gonzalo Hermo.

Qabel ma wasalna fuq il-gżira konna diġà ttraduċejna s-sitt poeżiji li kellna ta’ kull poeta u poetessa. It-Tnejn iddiskutejna fit-tul it-traduzzjoni ta’ tnejn mill-poeżiji ta’ Itisha Giri u tnejn ta’ Rui Cóias. Il-poeżija “Me Too” ta’ Itisha kienet partikolarment diffiċli għax hemm logħob bil-kliem li diffiċli tirriproduċih f’lingwi, bħall-Malti, li m’għandhiex il-kelma “Me” li fil-poeżija ssir isem ta’ persuna. Manal kellha l-istess problema biex tittraduċiha għall-Għarbi. It-tnejn għażilna li nużaw “Jien” fejn tuża “Me” u użajna strateġiji differenti f’ versi differenti. Jien għażilt li nżomm l-għajta tal-moviment “Me Too” fit-titlu. Naħseb li toqgħod tajjeb ħafna hemm.
Il-poeżija ta’ Rui Cóias hija filosofika ħafna u l-isfida ewlenija kienet li nżommu d-dettall u l-ispirtu tax-xbihat, kultant kumplessi, li juża. Minħabba l-kontenut filosofiku qawwi, ħadt pjaċir ħafna naħdem fuq il-poeżiji tiegħu għax joffru atmosfera u dimensjonijiet semantiċi li mhumiex komuni fil-poeżiji tiegħi.
It-Tlieta filgħodu qbadna żewġ poeżiji qosra u poeżija itwal ta’ Manal Al-Sheikh. Bħal fil-każ tal-poeti l-oħrajn, il-kuntestwalizzazzjoni għenitna. Jien u niffinalizza t-traduzzjoni tal-poeżija “Ħsad” ta’ Manal, qbadt konverżazzjoni ma’ Ġużi Gatt dwar it-traduzzjoni ta’ “kirba,” jiġifieri “żaqq tal-ġild għall-ilma,” bl-Ingliż “waterskin.” Fil-verżjoni finali ddeċidejt li nuża “kirba,” il-kelma li użat Manal, imma daħħalt nota fil-qiegħ bit-tifsira bil-Malti.
F’sessjoni ta’ traduzzjoni bħal din, tista’ tisma’ l-verżjoni oriġinali bil-Għarbi u tqarreb kemm tista’ l-verżjoni bil-Malti lejha. Ngħidu aħna, jekk fl-Għarbi tintuża l-kelma “għasafar,” u din ikollha s-sens li għandha fil-Malti, nippreferi nuża lilha milli l-kelma “tajr.”
Barra minn hekk, stajt niddiskuti wkoll ma’ Manal it-traduzzjoni bl-Għarbi jew bil-Malti tal-poeżiji tal-poeti l-oħrajn għax f’ċerti aspetti, il-Malti u l-Għarbi jixbhu ħafna lil xulxin. Skoprejt ukoll li fin-Nepaliż hemm ukoll l-influwenza tal-Għarbi u f’ċerti każi, Manal, Itisha u jien konna qed nagħmlu l-istess għażliet.
It-Tlieta wkoll iddiskutejna tnejn mill-poeżiji tiegħi. Ħadt gost inwieġeb il-ħafna mistoqsijiet ta’ sħabi u nitpaxxa bit-traduzzjonijiet ta’ Albert Gatt ta’ dawn il-poeżiji bl-Ingliż. Sbieħ wisq. Mhux biss jittraduċi d-dettall u l-ispirtu b’mod perfett imma sikwit joffri dik ix-xi ħaġa iżjed ukoll. Traduzzjoni li permezz tagħha l-oriġinal jistagħna. Il-poeti li jieħdu sehem f’dan it-tip ta’ sessjoni ta’ qari bir-reqqa ħafna tal-poeżija u t-traduzzjoni tagħha jafu kemm sikwit it-tradutturi jaqilgħu fuq rashom. Dan żgur ma kienx il-każ bit-traduzzjonijiet ta’ Albert. (Ħajr ukoll lill-Fond Malti għall-Arti li ffinanzjahom.)

L-Erbgħa ħdimna fuq żewġ poeżiji ta’ Arvis Viguls, “Ktieb” u “Ħija” u fuq tnejn ta’ Gonzalo Hermo. Wara nofsinhar morna l-belt ta’ Pontevedra għax fit-8.00pm kellna qari f’bini tal-Università ta’ Vigo li għandha sezzjoni f’Pontevedra.

Fil-lejla qrajna ż-żewġ poeżiji li ddiskutejna fl-ewwel tlitt ijiem tal-laboratorju u Gonzalo Hermo, minbarra l-poeżiji tiegħu, qara t-traduzzjonijiet tiegħu bil-Galizjan ta’ dawn il-poeżiji kollha. Rui Cóias, però, qara l-poeżiji tiegħu bil-Portugiż għax il-Galizjan huwa qrib tiegħu u Yolanda u Gonzalo dehrilhom li ma jkunx jagħmel sens li tinqara t-traduzzjoni wkoll. Jien tlabt lil Gonzalo jaqra t-traduzzjoni ta’ “Roazemarynblêd” u “Ħadd” qabel ma qrajt l-oriġinal bil-Malti jien, biex almenu l-udjenza tkun taf fuq xiex qed nitkellem.

Il-Ħamis filgħodu ħdimna fuq il-bqija tal-poeżiji ta’ Itisha Giri u Manal Al-Sheikh. Fil-każ ta’ Manal, irrealizzajna kemm kien importanti li nisimgħu spjegazzjoni, tista’ tgħid, ta’ kull kelma, speċjalment fil-poeżija “Rambo Jaħseb li m’hawn ħadd ħliefu,” għax it-traduzzjoni kultant verament tiżvijak. Imbagħad ħdimna fuq “L-Imħabba l-Kapriċċ” tiegħi: kienet diskussjoni sabiħa u interessanti għax kelli l-opportunità nitkellem fuq l-estetika ta’ din il-poeżija, u jien u nagħmel hekk, inkompli nistħarriġha f’moħħi. Irriflettejt mhux biss fuq it-tkissir tal-lingwa imma anki fuq ir-riferiment għall-Alġier (u “Għajnejk l-Alġier”) fil-bidu tal-poeżija. Rui Cóias għoġbitu ħafna u mhux biss iffinalizza l-verżjoni Portugiża tiegħu imma talabna biex jaqrahielna. Naturalment ħafna mill-kliem ma fhimtux imma saħħarni bir-ritmu u bil-passjoni, bl-intensità tad-diskors. Esperjenza sabiħa tara u tisma’ poeżija tiegħek titwieled mill-ġdid u ssir xi ħaġa oħra.
Filgħaxija morna l-belt ta’ Vigo u qrajna fil-Galería Sargadelos, Rúa de Urzáiz, fil-qalba tal-belt, bħala parti mill-Festival Kerouac de Poesía e Performance. Kien hemm udjenza sabiħa u attenta. Qrajna l-istess xogħlijiet li qrajna lbieraħ iżda fl-aħħar, kull wieħed u waħda minna qrajna t-traduzzjoni tagħna ta’ “Hawn Jien” ta’ Gonzalo Hermo bħala sorpriża u ringrazzjament għax-xogħol li qed jagħmel biex jittraduċi l-poeżiji kollha tagħna għall-Galizjan.

Il-Ġimgħa qattajna nofstanhar fil-belt ta’ Santiago de Compostela u wara ddiskutejna l-poeżiji tiegħi “Jaqgħu s-Swaba’ f’Id Xulxin,” “Sebgħin Sena Tbenġil,” li Rui għandu verżjoni lesta tagħha bil-Portugiż u konvint ħafna minnha, u “Aċitilena.” Iddiskutejna wkoll żewġ poeżiji oħrajn ta’ Arvis Viguls.

Is-Sibt rajna l-aħħar poeżiji ta’ Rui Cóias u Gonzalo Hermo u jien ħdimt ukoll fuq poeżija medjevali Galizjana mnebbħa mill-gżira ta’ San Simón. Rui rrekordja żewġ poeżiji minn tiegħi maqlubin għall-Portugiż, “L-Imħabba l-Kapriċċ” u “Aċitilena” waqt li jien irrekordjajt żewġ poeżiji ta’ Gonzalo bil-Malti, “Hawn, Jien” u “L-Ewwel Darba l-Pjaċir.”











Kitbiet ta’ Yolanda Castaño
Onte mesmo, Día Internacional da Tradución, daba comezo a xa oitava edición anual do Obradoiro Internacional de Tradución Poética “Con barqueira e remador” na illa de San Simón, e estenderase até o sábado día 5 de outubro.
Nesta iniciativa promovida por Cultura galega – Xunta de Galicia, e fundada e dirixida por quen vos fala, reúnese un grupo de seis poetas/tradutores para desenvolver un traballo de tradución colectiva, presencial e recíproca de xeito que cada quen verterá aos seus cinco compañeiros para a súa propia lingua.
Tras edicións apoiadas nos idiomas portugués e castelán como linguas vehiculares para todo o proxecto, este obradoiro multilingüe volve agora ao inglés que fora lingua franca nas cinco primeiras entregas.
En ‘versións ponte’ inglesas se apoiarán os textos cos que se traballe nesta experiencia, e nela comunicaranse durante toda a semana os e as seis participantes, operando sobre o terreo de todo un berce fundacional da lírica galego-portuguesa como é a illa que cantara o trobador Meendinho.
Poetas chegados do Iraq de Portugal, do Nepal, de Malta, de Letonia e de Galicia traballan xuntos para traducírense os uns aos outros, nunha iniciativa de intercambio cultural na que, ademais do mencionado departamento da Xunya, colaboran tamén o Camões – Centro Cultural Português em Vigo, o Concello De Pontevedra ou a Asociación Escritoras-es Lingua Galega – AELG entre outras entidades colaboradoras.
Os esixentes perfís de constituíren poetas representativos de cadanseu sistema literario, contaren con algunha experiencia no ámbito da tradución poética e manexaren o inglés como segunda lingua, persónanse este ano en Manal Al-Sheikh, Rui Cóias, Itisha Giri, Adrian Grima, Arvis Viguls e, sempre cun peso específico como anfitrión cultural, lingüístico e literario da experiencia, o representante galego, que este ano non é outro que Gonzalo Hermo, figura xa imprescindible da nova poesía na nosa lingua.
Estas completas personalidades literarias complementarán o seu traballo no obradoiro con dous recitais poéticos que os levará a compartir co público pontevedrés e vigués os seus textos:
O mércores día 2 ás 20h do serán na Casa das Campás de Pontevedra e o xoves día 3 ás 19h na Galería Sargadelos de Vigo respectivamente. Serán, pois, dúas lecturas multilingües abertas a todo o público interesado, que amosarán as distintas poéticas así como o labor de tradución para o galego.
Estes actos gratuítos desenvolveranse ademais en colaboración coa Concellaría de Cultura de Pontevedra e mais coa AELG no primeiro caso e co Centro Camões de Vigo e mais o Festival Kerouac de Poesía e Performance no segundo.
Unha vez de volta nos países de orixe logo do traballo en Galicia, cada participante dará a coñecer os resultados en revistas especializadas, magazines literarios ou publicacións colectivas, completando o círculo dun proxecto singular que contribúe á divulgación dun xénero como a poesía en linguas dende masivas a minorizadas.
No caso galego, os froitos do obradoiro verán a luz -de aquí a un ano- recollidos nun novo volume publicado pola Deputación Pontevedra na súa colección illas Cíes, incluíndo as versións, prólogo, textos e edición literaria que queden a cargo do protagonista galego desta edición, o rianxeiro e recente gañador do Premio Repsol de Narrativa Breve coa súa primeira novela.
Así pois, até o sábado 5, autores do máximo prestixio en linguas maiores (árabe, nepalí, portugués) e menores (letón, maltés) ca o galego, chegados de recantos que van dende o Extremo Oriente até o Mediterráneo pasando polo Báltico ou a antiga Mesopotamia, convivirán ao mesmo nivel nunha illa que favorece o illamento e a inspiración, enriquecendo o patrimonio de poéticas contemporáneas dos máis remotos recantos para a nosa lingua.
Como anunciamos esta mesma mañá nunha rolda de prensa en Vigo, o novo protagonista galego do Obradoiro Internacional de Tradución Poética na illa de San Simón será, nesta súa oitava edición…
…o flamante gañador do Premio Repsol de Narrativa Breve!
En Gonzalo Hermo recaerá a tradución para o galego desta experiencia colectiva, presencial e recíproca de intercambio entre linguas e poéticas a se desenvolver durante toda a próxima semana na illa de San Simón.
Patrocinada pola Cultura galega – Xunta de Galicia e fundada e dirixida por min mesma, a iniciativa acollerá tamén voces clave da poesía internacional contemporánea coma a iraquí Manal Al-Sheikh, o maltés Adrian Grima, o letón Arvis Viguls, o portugués Rui Cóias e a nepalí Itisha Giri.
O Obradoiro enriquecerase con dous recitais poéticos multilingües -onde comezarán a soar as traducións de Hermo- a se celebrar o mércores 2 na Casa das Campás de Pontevedra (20h) e o xoves 3 na Galería Sargadelos de Vigo (19h).
Amigas de Pontevedra!:
Non esquezades esta marabillosa oportunidade de vos asomar a seis poéticas marabillosas de todo o mundo: dende o Nepal, Malta, Iraq, Portugal, Letonia e Galiza.
Será esta tarde ás 20h na Casa das Campás, en colaboración coa Concellaría de Cultura Pontevedra e a Asociación Escritoras-es Lingua Galega – AELG.
Nel, o anfitrión galego do noso VIII Obradoiro Internacional de Tradución Poética en San Simón, o estupendo Gonzalo Hermo poñerá voz galega a grandes nomes da poesía como Manal Al-Sheikh, Itisha Giri, Arvis Viguls, Rui Cóias e Adrian Grima.
Marta Dacosta e mais eu presentaremos un evento delicioso ao que todas quedades convidadas e convidados!
Xentiña de Vigo!:
Así coma onte o fixeron magnificamente en Pontevedra, esta tarde ás 19h recitarán na Galería Sargadelos de Vigo as e os poetas do VIII Obradoiro Internacional de Tradución Poética na illa de San Simón .
Son voces do maior prestixio chegadas do Iraq coma Manal Al-Sheikh, de Portugal coma Rui Cóias, do Nepal como Itisha Giri, de Malta como Adrian Grima, de Letonia coma Arvis Viguls. A responsabilidade da tradución so galego recaerá sobre o talento de Gonzalo Hermo.
Será a mellor maneira de vos asomar a seis das máis fascinantes e últimas prácticas poéticas contemporáneas do mundo así como a todo o labor de tradución que -ao longo de toda esta semana- se está a desenvolver na illa de San Simón.
O acto encardínase dentro da programación do Festival Kerouac 2019, e organízase en colaboración co Camões – Centro Cultural Português em Vigo. Non o perdades!
Desembarcaron en Vigo os e as magníficas poetas do VIII Obradoiro Internacional de Tradución Poética que está a acontecer durante toda esta semana na illa de San Simón.
Compartiron co público tanto os seus conmovedores poemas coma o labor de tradución desenvolvido.
Foi na Galería Sargadelos, en colaboración co Camões – Centro Cultural Português em Vigo e o Festival Kerouac de Poesía e Performance.
Traducidos ao galego pola sensibilidade de Gonzalo Hermo, quen tamén nos agasallou cos seus textos, leron Arvis Viguls (Letonia), Manal Al-Sheikh (Iraq), Itisha Giri (Nepal), Rui Cóias (Portugal) e Adrian Grima (Malta).
Até o sábado aínda continurá este Obradoiro colectivo, presencial e recíproco que achega linguas e literaturas, creando lazos e contactos, chaves de entrada a novos mercados e sistemas literarios ante a falta de circuitos ben aparellados.
Unha iniciativa patrocinada por Cultura galega – Xunta de Galicia en colaboración co Concello De Pontevedra, a Asociación Escritoras-es Lingua Galega – AELG e as outras entidades mencionadas.
Ocasións únicas para asomarse a todo o labor desenvolvido na illa así coma a algunhas das prácticas poéticas máis influentes da actualidade!